Το καταστόλιστο με σταλαγμίτες και σταλακτίτες σπήλαιο των Πετραλώνων βρίσκεται στους δυτικούς πρόποδες του βουνού Κατσίκα και σε υψόμετρο περίπου 300 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας.
Εντοπίστηκε το 1959 από τον κάτοικο Πετραλώνων Φίλιππο Χατζαρίδη. Έγινε, ωστόσο, παγκόσμια γνωστό το 1960 όταν βρέθηκε το κρανίο τού Αρχανθρώπου από έναν άλλο συγχωριανό του, το Χρήστο Σαρρηγιαννίδη.
Οι συστηματικές ανασκαφές τού Σπηλαίου των Πετραλώνων ξεκίνησαν το 1965 από τον ιδρυτή τής Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος καθηγητή ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό. Οι έρευνές του απέδειξαν ότι ο Αρχάνθρωπος είναι 700.000 περίπου ετών. Το γεγονός αυτό τον καθιστά τον αρχαιότερο Ευρωπαίο. Η ηλικία αυτή στηρίχθηκε στην λεπτομερή ανάλυση της στρωματογραφίας*, καθώς και στη μελέτη τόσο των αρχέγονων παλαιολιθικών εργαλείων, όσο και των ειδών της παλαιοπανίδας που ανακαλύφθηκαν σε όλα σχεδόν τα στρώματα.
Ανάμεσα στα απολιθώματα των εξαφανισμένων ζώων συγκαταλέγονται λιοντάρια, ύαινες, αρκούδες, πάνθηρες, ελέφαντες, ρινόκεροι, μεγάκεροι, βίσονες καθώς και διάφορα είδη ελαφιών και ιπποειδών, όπως επίσης 25 είδη πουλιών, 16 είδη τρωκτικών και 17 είδη νυκτερίδων. Σημαντική, για την επαλήθευση της ηλικίας, είναι η συμβολή τής πυρηνικής φυσικής. Τα υλικά που χρονολογήθηκαν είναι οστά, άργιλος, σταλαγμίτες και στάχτες. Αυτά, είναι ίχνη φωτιάς – τα αρχαιότερα που άναψε ποτέ ανθρώπινο χέρι πάνω στη γη. Μέχρι σήμερα έχουν αποκαλυφθεί 28 γεωλογικά στρώματα.
ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ – ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Η είσοδος επιτρέπεται καθημερινά από τις 9 π.μ. έως μία ώρα πριν τη δύση του ηλίου. Τηρείται σειρά προτεραιότητας.
ΠΡΟΣΟΧΗ:
Δεν επιτρέπεται η φωτογράφιση και η κινηματογράφηση, επειδή το σπήλαιο είναι ένας χώρος ερευνών και επειδή ο έντονος φωτισμός (διάφορα φωτιστικά, φλας, κτλ.) προκαλεί σοβαρές ζημιές στο διάκοσμο (σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό).
Archaeologists also found fossilized bones and teeth of the regional fauna, including cave bears, hyenas, lions, leopards, rhinos, deer, and equids. There is an exhibition of the fossils, together with a number of tools made of stone or bones that the primitive inhabitant used, at the Paleontological Museum, located only a few steps away from the cave.
Η έρευνα συνεχίστηκε μέχρι το 1976. Με επιχορήγηση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού και φροντίδα της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, άνοιξε για το κοινό το 1979. Καλύπτει μια έκταση 10.400 τετραγωνικών μέτρων, το μήκος των διαδρόμων είναι περίπου 2.000 μέτρα και η θερμοκρασία καθ' όλη τη διάρκεια του έτους παραμένει σταθερή στους 17°C (± 1 ºC).
Απέχει 800 μέτρα από τον οικισμό των Πετραλώνων, 50 χλμ. από τον Πολύγυρο, πρωτεύουσα του νομού Χαλκιδικής και 50 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη.
Πηγή: Ανθρωπολογική Εταιρία Ελλάδος